Καμόενς, Λουίς Βαζ ντε-

(Luis Vaz de Camoês Camoëns, Λισαβόνα 1524; – 1580). Πορτογάλος ποιητής. Θεωρείται ο μεγαλύτερος εκπρόσωπος των λουζιτανικών γραμμάτων και, υπό αυτή την έννοια, ο εθνικός ποιητής της Πορτογαλίας. Οι βιογραφικές πληροφορίες για τον Κ. δεν είναι επιβεβαιωμένες. Φαίνεται ότι απέκτησε την ευρεία μόρφωση στην οποία στηρίζεται το λογοτεχνικό του έργο στην Κοΐμπρα. Στρατιώτης στην Αφρική –όπου εξορίστηκε, σύμφωνα με ορισμένους βιογράφους του, επειδή ήταν επιρρεπής στους «αυλικούς έρωτες»– έχασε το δεξί του μάτι σε μια μάχη στη Θέουτα. Επαναπατρίστηκε, αλλά σύντομα τον συνέλαβαν, επειδή τραυμάτισε έναν νεαρό αυλικό σε μια φιλονικία· τότε ζήτησε να υπηρετήσει τον βασιλιά στην Ινδία. Στην Γκόα, Βαβυλώνα του εμπορίου και της ακολασίας, έζησε υπό δύσκολες συνθήκες, που δεν βελτιώθηκαν με την εγκατάστασή του (1567) στη Μοζαμβίκη. Με τη βοήθεια ορισμένων πιστών φίλων του επέστρεψε το 1569 στη Λισσαβόνα, όπου το 1572 δημοσίευσε το ποίημα Λουσιάδες (Lusiadas), το οποίο έγραψε ενώ βρισκόταν ακόμα στην Ανατολή. Η μικρή βασιλική σύνταξη των 15.000 reis, που του παραχωρήθηκε χάρη σε αυτό το ποίημα, δεν απέτρεψε τον θάνατό του μέσα σε απόλυτη ένδεια. To λογοτεχνικό του έργο έγινε γνωστό πέρα από τα σύνορα της πατρίδας του όσο ακόμα ζούσε ο K. Στην Ιταλία ο Τορκουάτο Τάσο αφιέρωσε στον ποιητή, αδελφό του στη δυστυχία, ένα περίφημο σονέτο, ενώ στην Ισπανία τα ποιήματά του μεταφράστηκαν αμέσως. Για πολύ καιρό η λογοτεχνική φήμη του Κ. βασιζόταν μόνο στο ποίημά του, επικό κατά το πρότυπο της Αινειάδας και των ιταλικών ιπποτικών ποιημάτων. Σε 10 άσματα, οι Lusiadas αφηγούνται το ταξίδι του Βάσκο ντα Γκάμα στην Ινδία το 1498. Πρωταγωνιστής όμως δεν είναι o Ντα Γκάμα αλλά ολόκληρος ο πορτογαλικός λαός. Πρόκειται για ένα χριστιανικό ποίημα, στο οποίο όμως μεταξύ του Θεού και των ανθρώπων παρεμβαίνουν οι θεοί της κλασικής μυθολογίας. Η μεγάλη του αξία –την οποία για πρώτη φορά υπογράμμισαν οι Γερμανοί ρομαντικοί– δεν βρίσκεται μόνο στη δικαίωση της εθνικής ιστορίας της Πορτογαλίας αλλά επίσης στη γλώσσα, η οποία αν και είναι κλασική, γλώσσα του 16ου αι., προμηνύει ένα πλούσιο εκφραστικό μέσο. Εκτός από αυτό το ποίημα, o Κ. άφησε σημαντικό λυρικό έργο, ανώτερο κατά την άποψη ορισμένων από το επικό του: ποιήματα στα παραδοσιακά ιβηρικά μέτρα (μεγάλη και μικρή redondilla) και ποιήματα σε εντεκασύλλαβους, στα οποία απομιμείται τους κλασικούς. Η γοητεία των λυρικών ποιημάτων του Κ. βρίσκεται προπάντων στη ρευστή στιχουργία και στη χρησιμοποίηση εξωτικών στοιχείων. Ο K. έγραψε επίσης τρία δράματα: Οι Αμφιτρύονες, όπου χρησιμοποιεί το γνωστό θέμα του Πλούτου, Ο βασιλιάς Σέλευκος, εμπνευσμένο από τον Πλούταρχο (το οποίο όμως ίσως να απηχεί ένα πραγματικό γεγονός) καιΦιλόδημος, που δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό του, μαζί με τους Αμφιτρύονες (1587), αλλά είχε γραφτεί, όπως φαίνεται, πολύ νωρίτερα και είχε παιχτεί το 1555. «Ο Καμόενς γράφει τις “Λουσιάδες” στο σπήλαιο του Μακάο», πίνακας του Φραν Μέτρας (Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Λισαβόνα).